„Zawody porządku z fantazją” (II cimento dell’Armonia e dell’Invenzione) tak Vivaldi zatytułował koncerty z opusu 12, w których znalazły się najsłynniejsze „Cztery pory roku”. Nie mogło ich zabraknąć w monograficznym koncercie SMOK-u poświęconym twórczości „rudego księdza”, Antonio Vivaldiego (1678-1741). Co zwycięży?
Antonio Vivaldi to prawdziwy tytan twórczości koncertowej. Jego ulubionym instrumentem były skrzypce, na które napisał ponad 230 koncertów (ciekawostką jest, że drugim co do popularności instrumentów był fagot 40 koncertów). Oprócz słynnych „Pór roku” muzycy Szczecińskiej Młodzieżowej Orkiestry Kameralnej zaprezentują trzy koncerty pochodzące ze zbioru „L’estro armonico” (op. 3). Zostały opublikowane w Amsterdamie w 1711 roku i jest to pierwsza kolekcja koncertów, która ukazała się drukiem. Te kompozycje powstały w czasie, kiedy Vivaldi był zatrudniony z Seminario Musicale dell'Ospedale della Pietà (Seminarium Muzyczne przy Szpitalu Miłosierdzia). Vivaldi pełnił tam funkcję nauczyciela, kompozytora, dyrygenta i superintendenta muzycznego (1704-1740). Nauka muzyki zajmowała w tym żeńskim seminarium szczególne miejsce. Wiele relacji świadków koncertów w Ospedale akcentuje wysoki poziom artystyczny uczennic Vivaldiego. To właśnie tu powstało wiele koncertów skrzypcowych. W rzeczywistości seminarzystki prezentowały rozmaity poziom umiejętności, dlatego Vivaldi komponował nie tylko wymagające utwory, ale także koncerty w typie ripieno, co oznaczało, że właściwie cała orkiestra była solistą. Utwory z cyklu „L’estro armonico”, które usłyszymy w środę, mimo że pochodzą z wczesnego okresu twórczości Vivaldiego, były pisane dla tych seminarzystek, które nie musiały chować swojej gry w orkiestrowym tutti.
Koncert zwieńczy najsłynniejszy cykl „Cztery pory roku”, stanowiący dzieło nie tylko wirtuozowskiej muzyki instrumentalnej. Jak wiadomo, każdy koncert Vivaldi opatrzył sonetami o poszczególnych porach roku (prawdopodobnie swojego autorstwa), wyprzedzając w ten sposób XIX-wieczną ideę muzyki programowej. I jeszcze ten tajemniczy podtytuł o „Zawodach porządku z fantazją”. W orkiestrze SMOK chyba nie ma wątpliwości, co zwycięży…
------------------------------
dr Mikołaj Rykowski
Muzykolog i dyplomowany klarnecista, związany z Katedrą Teorii Muzyki na Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu. Autor książki i licznych artykułów poświęconych fenomenowi Harmoniemusik XVIII-wiecznej praktyce zespołów instrumentów dętych. Współautor scenariuszy "Speaking concerts" i autor słownych wprowadzeń do koncertów filharmonicznych w Szczecinie, Poznaniu, Bydgoszczy i Łodzi.